SEMANA DEL MEDIO AMBIENTE MATERIAL PARA DISTRIBUCIÓN DEL 28 OCTUBRE 2020 Guión: María Elena González y María Rossana Marín. (MEC) Dibujo: Jorge Vázquez (Col.Nac. San Juan Bautista -Ñeembucú). Diagramación y Diseño: Natalia Sosa (MEC) Apoyo técnico: María Inés Terstiege. (MEC)
ÁRA : Ararundy, 28 jasypa 2020. MBO'ERÃ KATUPYRYRÃ MBO'EPY : Guarani Ñe'ë. : Ohechakuaa umi oñemombe'úvapa oiko guateri avei ko'aga rupi terãpa nahániri. : Rojas Silva rekávo. TECHAUKAHA : - Oikuaa mba'eichagua ñe'ëpoty omoñe'ë. - Oikumby mba'épa oñemombe'u ñe'ëpoty. Aikuaami hagua - Ohesa'ÿijo ñe'ëpoty hekópe porã. ÑE'EPOTY MOMBE'ÚVA (POESÍA ÉPICA) Haihára omombe'u ha omomba'eguasu tembiasakue. Omomba'e guasu guarani rembiapokue térã mba'e trabajo solo ymaite oikova'ekue. Ojehechakuaa purahéi puku guarani térã mba'e guasu marandeko rehegua. Haihára Valoro lo aprendido Expresamos nuestras ideas nomoïri térã sa'ieterei omoï pype hemiandu. Rojas Silva rekávo Jaku'éke Paraguái o guahëmako la hora Jahamívo jaheka Rojas Silva retekue. Ñavengáne katuete umi cobarde ojapóva, Anichéne guaikuru opuka ñande rehe. Taheja che ru, che sy, taheja opa ahejáva Ko che patria rayhupápe tamano jepe chave; Kóicha oïramo en peligro seriamente amenazada Aipota voi che renói aservi hagua ichupe. Naiporãi esa amenaza, sapukái en la frontera, Umi cobarde asesino guaikurúpe herapy. Jaipyso katu en el Chako tricolor ñane bandera, Ha iguýpe jaje'ói umi intruso ñamyendy. Jajapi sorpresa lado, Rojas Silva upépe oiméne Ñane hermano infortunado ojejukáva reite.
Ivengávoko jaháta, ñaguahëne, ñaguahëne ha jarúne ave ko'ápe más que sea ikanguekue. Paraguáire ojapo umi indigno ko ojapóva Ohechavarã avei ikastigo umi Ava Ñaguahëne aipo La Pazpe, tosoro la osoróva Jahapýne umi salvaje, Rojas Silva ñavenga. Aretéma umi pombéro ñande ape rehe oikóva, Ñande'ao cada ko'ë ñanepichãi manterei. Ha ko'ága ombojo'a con el crimen ojapóva Ñane hermano oasesina ñande yvýpe katui. Hi'ã péicharõ ñande ñanetïndýtante jaikóvo. Ñaimo'ã jareko'ÿva suficiente korasõ. Ma'erãpa mbokaita jaipota rei aipórõ Ñaimo'ã katu mitã, cháke kukúpente jaiko. Tekotevëntema ñañuenói jaikuáva el patrimonio, Ñambopyahu jevy hagua ku pikáda ymaguare. Ikatu ñaimemimi heredado de heroísmo, Aníchene ñamotï ku Guaran ñande ypykue. Ipochýne umi tuja "Lopekue" opyta reirö, Amoite Sorpresa ñúme, pe tuguy oñehëva'ekue. Iporãnte jaje'ói ha pya'e ave ikatúrõ, Jajuhúne gueteri Rojas Silva ruguykue. Orerenói katu hermanos, para este sacrificio, Orejyva naikangýi, si es la Patria oikotevë. Roimeháicha paraguayos, rohura a suservicio, Como nieto de los López romanóvo hendive.
Viva!... Viva!... El Paraguay legendario y soberano Viva!... Viva!... Oh! Mártir Rojas Silva nderekamóma roju. Muera!... indigno! Asesino boliviano Pepu'ã peñorairõ, pee salvaje guikuru. Ohai: Emiliano R. Fernández Trabajo en grupo trabajo solo Amba apo che añomi Valoro lo aprendido Expresamos nuestras ideas TEMBIAPORÃ 1. Ahaimi mba'épa haihára he'ise ko'ã ñe'ërysý atýpe. (5 kyta) - Escribo el mensaje de las siguientes estrofas a) Peteïhápe (1ra.): ã) Poteïhápe (3ra.): ch) Pokõihápe (7ma.): e) Poapyhápe (8va.): ë) Porundyhápe (9na.): 2. Ambohovái ko'ã porandu hekópe. (5 kyta) - Respondo correctamente las preguntas a) Mávare oñe'ë ñe'ëpoty? ã) Mba'e ohóta ohekávo? ch) Mba'e ohejáta oho hagua oñorairõ? e) Mba'e tetã ndive oñorairõ paragauyo kuéra? ë) Moo oiko ko mba'e raka'e? 3. Aikuaa he'iseavýva. (6 kyta) - Escribo su antónimo a) Jaku'éke
ã) Jahami ch) Jahecha e) Ñamyendy ë) Ñaguahë g) Jarúne 4. Ahaimi - Escribo Mba'e ñe'ëgui ou ko'ã guarani ñe'ë. (8 kyta) - De que palabras en castellano provienen las siguientes a) Ñavenga: ã) Korasõ: ch) Aservi: e) Pikáda: ë) Ivengávo: g) Lopekue: g) Oasesina: h) Rohura: 5. Añepy'amongetami ha upéi ahai mba'ére oiko ñorairõ Chákope. (4 kyta) - Reflexiono y luego escribo porque sucedió la guerra en el Chaco con los bolovianos
Fuente consultada - MEC. (2019). Módulo del Estudiante Ñe'ë 4º Ciclo. Educación Básica para Personas Jóvenes y Adultas (Vol. 4º Edición). Asunción: Talleres Gráficos EMASA S.R.L Elaborado por: Benítez de Arrúa, Guido. (2020). Centro de Educación Media para Personas Jóvenes y Adultas Nº 3 y 119. Corrección: Molinas, Liliana. (2020). Técnica. Dirección de Educación Básica y Media para Personas Jóvenes y Adultas. Normalizadora: Chaparro, Gladys. (2020). Asesora Técnica. Dirección General de Educación Permanente de Personas Jóvenes y Adultas. Diseño Gráfico: Ojeda Balbuena, Luis Gonzaga. (2020). Técnico. Dirección de Educación Básica y Media para Personas Jóvenes y Adultas.